Rozcięgno podeszwowe stopy – rola i funkcja

Rozcięgno podeszwowe (aponeurosis plantaris) to mocna włóknista struktura, która znajduje się w obszarze dolnej części stopy (podeszwy). Podczas chodzenia struktura napina się i rozluźnia.

Dobrze działające rozcięgno powoduje, że stopa jest sprężysta i amortyzuje obciążenia powstające podczas chodu lub biegu.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – co to właściwie jest?

Główną funkcją rozcięgna podeszwowego jest utrzymanie wysklepienia stopy oraz amortyzacja stopy podczas chodu, biegu czy stania. Rozcięgno jest „końcowym ogniwem” przenoszenia sił z mięśnia trójgłowego łydki poprzez kość piętową na palce, dlatego też gdy nie jest elastyczne bywa szczególnie podatne na częste uszkodzenia.

Warto wiedzieć, że podczas chodzenia na piętę działa siła równa 110% masy ciała, a podczas biegu siła ta może przekraczać nawet 200%.

Pomimo tego, że nazwa sugeruje proces zapalny to w rzeczywistości głównym „sprawcą” choroby jest świeży uraz (np. po nieudanym zeskoku na twarde podłoże,) oraz równie często ostroga piętowa dolna. Ostroga piętowa to potoczne określenie zapalenia rozcięgna podeszwowego wywołanego przez narośl kostną wewnątrz rozcięgna. Uraz rozcięgna, szczególnie ten powtarzający się, prowadzi do jego stopniowego wydłużenia i pogorszenia jego funkcji. Proces zwyrodnieniowy tworzący ostrogę jest spowodowany przez mikrourazy (rozerwania) lub przeciążenia. 

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – kto najczęściej choruje?

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy u osób uprawiających sport

Zapalenie rozcięgna to najczęstsza przyczyna bólu pięty. To dość częsta kontuzja u biegaczy, zwłaszcza tych biegających w mieście po twardym podłożu, w niewłaściwym obuwiu. Ból pojawia się najczęściej po intensywnym treningu, który został przeprowadzony bez odpowiedniego przygotowania.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy to także problem tenisistów. Poczytaj o kontuzjach i urazach w tenisie.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy może również uaktywnić się po zawodach sportowych.

Jakie są inne grupy narażone na zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy?

Dolegliwość może pojawić się również u kelnerów lub ekspedientów. Dlaczego? Powodem jest długie przebywanie w pozycji stojącej.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy a wiek

Po 40. roku życia stopniowo zanika ochronna tkanka tłuszczowa znajdująca się na pięcie, funkcja amortyzowania zostaje ograniczona, co w rezultacie powoduje słabszą ochronę guza piętowego przed przeciążeniami i urazami.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy a płeć

Nie zaobserwowano zależności pomiędzy występowaniem tej choroby a płcią.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – objawy

Wiedza na temat objawów umożliwi szybką reakcję gdy pojawią się pierwsze symptomy choroby.

Poznaj najczęstsze objawy:

• piekący ból w okolicy spodu pięty
• ból zlokalizowany w środkowej partii podeszwy
• dolegliwości mogą nasilać się przy próbie zgięcia palucha
• ból pojawia się rano, po treningu dolegliwości bólowe mogą się zmniejszyć np. u biegaczy często po 15 minutach treningu ból mija
• w zaawansowanym stadium choroby ból pojawia się ponownie podczas biegu lub po – intensywność bólu wzrasta, ból może trwać nawet kilka godzin
• przy rozwoju choroby ból pojawia się podczas chodzenia – najczęściej tuż po odpoczynku
• ból może pojawiać się po dłuższym siedzeniu lub staniu – wycofuje się po „rozchodzeniu”
• dolegliwości bólowe mogą zaostrzyć się w trakcie wchodzenia po schodach lub podczas ruchu wspięcia na palce
• ból nie występuje w nocy ani w spoczynku

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – przyczyny

Główną przyczyną zapalenia rozcięgna podeszwowego są mikrourazy i przeciążenia spowodowane zwiększonym napięciem, nie tylko w obszarze rozcięgna ale też mięśni łydki.

Kiedy zwiększa się ryzyko zapalenia rozcięgna – przykłady:

• intensywne treningi, bez odpowiedniego przygotowania do wysiłku
• tendencje wynikające z budowy np. słaba elastyczność ścięgna Achillesa
• wady stóp – płaskostopie podłużne, stopa wydrążona, inne
• nieprawidłowe obuwie
• otyłość
• intensywne odchudzanie

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – diagnoza

Fizjoterapeuta na pierwszej wizycie przeprowadza wywiad i badanie palpacyjne. Sprawdza w jakim obszarze występuje największa tkliwość i bolesność. Na podstawie wyników badania wprowadza odpowiednią terapię.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – badanie USG, RTG

Można też przeprowadzić badania obrazowe USG lub RTG. Badanie USG ocenia dynamicznie struktury rozcięgna podeszwowego i inne tkanki w okolicy oraz umożliwia analizę dynamiczną rozcięgna, pokazując czy nastąpiło częściowe czy całkowite zerwanie.

Uszkodzenie rozcięgna podeszwowego stopy – leczenie i fizjoterapia w Krakowie

Zasada, że szybka reakcja na pierwsze objawy może zasadniczo skrócić czas leczenia sprawdza się również przy problemach z zapaleniem rozcięgna podeszwowego.

Szybka i trafna diagnoza pozwala wdrożyć leczenie już na wczesnym etapie, tuż po uszkodzeniu rozcięgna. Daje to największe szanse na szybki powrót do zdrowia.

W zależności od etapu rozwoju choroby oraz stopnia uszkodzenia, czas leczenie może się wydłużyć.

W procesie leczenia bardzo istotnym elementem jest zmiana/skorygowanie aktywności ruchowej, a czasem też i stylu życia, gdyż uszkodzona tkanka potrzebuje czasu i odpowiednich warunków do gojenia. Przy ciągłym powtarzaniu błędów treningowych problem szybko powróci.

Przerwa w treningach, „wykluczenie” uszkodzonego obszaru na czas terapii, a następnie stopniowy powrót do aktywności po jej zakończeniu to niezbędne elementy w procesie rekonwalescencji. Dlaczego jest to takie ważne? Trudno o właściwe wygojenie tkanek przy obciążaniu uszkodzonej stopy. W tej sytuacji dochodzi do ciągłych nadrywań, co skutecznie blokuje proces gojenia tkanek.

Fizjoterapeuta zna różne techniki, które są skuteczne w leczeniu zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy. Najczęściej stosuje kompilację fizykoterapii z ćwiczeniami.

Zabiegi z zakresu fizykoterapii takie jak laser, pole magnetyczne, krioterapia działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Natomiast elektroterapia i kinezyterapia czy kinesiotaping aktywizują osłabione grupy mięśni.

Kluczowe są ćwiczenia rozciągające mięśnie łydki, mięśnie kulszowo-goleniowe (znajdujące się na tylnej stronie uda) oraz uelastyczniające struktury ścięgniste rozcięgna podeszwowego stopy.

Celem ćwiczeń jest zmniejszenie napięcia tkanek oraz przyspieszenie procesu gojenia.

Ważne jest aby podczas ćwiczeń nie przekraczać granicy bólu, gdyż inwazyjne naciągnięcie może jeszcze bardziej zwiększyć napięcie tkanek.

Podczas trwania terapii, wraz z postępem leczenia, fizjoterapeuta zmienia i modyfikuje zestawy ćwiczeń. Oprócz ćwiczeń rozciągających ważnym elementem jest trening mięśni głębokich, które stabilizują ciało.

Pacjent wykonuje ćwiczenia w gabinecie, a następnie otrzymuje instruktaż do samodzielnego wykonywania. Oprócz zestawu ćwiczeń, który przygotował fizjoterapeuta, warto aby Pacjent wprowadził dodatkowe, proste ćwiczenie jako element codziennej aktywności – przykład poniżej.

Terapeuta może też wykonać analizę treningu, pod kątem błędów treningowych, które prowadzą do uszkodzeń rozcięgna podeszwowego stopy.

Ćwiczenie na rozciąganie rozcięgna podeszwowego stopy

Po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka warto po rozćwiczeniu mięśni łydek delikatnie rozmasować rozcięgno podeszwowe za pomocą „jeżyka” lub piłki tenisowej. To ćwiczenie można powtarzać także po dłuższym spoczynku. Takie „rozćwiczenie” może ograniczyć bolesność przy pierwszych krokach.

Sprawdź ćwiczenia, które mogą pomóc przy problemie z rozcięgnem podeszwowym stopy

• Kontuzje kolan i stóp – ćwiczenia, odcinek 1

• Urazy kolan i bioder – ćwiczenia, odcinek 2

• Kontuzje nóg – ćwiczenia, odcinek 3

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy a operacja

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy leczy się zachowawczo przy użyciu metod  fizjoterapeutycznych. Przy tej chorobie leczenie operacyjne stosowane jest dość rzadko – wtedy gdy zmiany są zaawansowane lub doszło do zerwania.

Na czym polega operacja? Zabieg polega na częściowym przecięciu rozcięgna podeszwowego w okolicy guza piętowego.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – rokowanie i powikłania

Pomimo tego, że zapalenie rozcięgna nie jest niebezpiecznym urazem, jednak dolegliwości nie powinno się bagatelizować. Nieleczone zapalenie rozcięgna może wywołać dolegliwości bólowe o przewlekłym charakterze. Innym istotnym powikłaniem może być niewłaściwa biomechanika chodu spowodowana przez nadmierne obciążanie bocznej krawędzi stopy.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy – profilaktyka

Przede wszystkim należy unikać sytuacji, które mogą wywołać przeciążenia stopy.

Ponieważ problem dotyczy stopy to warto zacząć od doboru właściwego obuwia. Należy unikać obuwia z cienką, nieelastyczną podeszwą, które źle działa na stopę, a przy już istniejących problemach z rozcięgnem podeszwowym może nasilić dolegliwości i uniemożliwić gojenie.

Jak zapobiegać zapaleniu rozcięgna podeszwowego?

• pamiętaj o regularnej, ale co ważne umiarkowanej aktywności fizycznej
• unikaj przeciążeń podczas treningów oraz nagłych zmian typu aktywności
• każdy trening rozpoczynaj od rozgrzewki i kończ ćwiczeniami rozciągającymi
• unikaj biernych przeciążeń, które może wywołać np. długotrwałe stanie
• dbaj o rozcięgno, szczególnie gdy masz wadę stóp oraz/lub wady postawy

Uszkodzenie rozcięgna podeszwowego stopy – gdzie leczyć w Krakowie?

Jeśli odczuwasz podobne objawy to warto SKONSULTOWAĆ SIĘ Z FIZJOTERAPEUTĄ. Przy każdym urazie – również tym, leczenie lepiej zacząć możliwie szybko.

MAMY DOŚWIADCZENIE w leczeniu uszkodzeń rozcięgna podeszwowego.