Ostroga piętowa – co to właściwie jest?

Ostrogi piętowe (łac. calcar calcanei) to zmiany zwyrodnieniowe, które powstały w wyniku długotrwałego stanu zapalnego w obszarze przyczepu rozcięgna podeszwowego lub przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej.

Rozcięgno podeszwowe to elastyczne pasmo tkanki łącznej na podeszwie stopy, które stanowi elastyczny opór dla końcowego zakresu pracy mięśni wysklepiających stopę. Napina i rozluźnia się podczas chodzenia. Właściwie pracujące rozcięgno zapewnia stopie sprężystość jak również to, że łuk sklepienia podłużnego nie spłaszcza się.

Rozcięgno łączy guz kości piętowej z nasadą palców stopy. Ostrogi piętowe pojawiają się najczęściej w okolicy guza piętowego kości piętowej – czyli tam, gdzie swój przyczep ma rozcięgno podeszwowe.

Ostroga piętowa może być górna, dolna, jak również obustronna – wszystko zależy od przyczyny.

Ostroga piętowa to dość popularne i uciążliwe schorzenie, które często utrudnia poruszanie się. Przy zaawansowanej chorobie może znacznie ograniczać, albo wręcz uniemożliwiać wykonywanie codziennych aktywności – zdarza się, że Pacjent ma problem z tak prostą czynnością jak założenie butów.

Jak powstaje ostroga piętowa?

Ostroga piętowa pojawia się w miejscu gdzie pięta łączy się z przyczepem ścięgna lub rozcięgnem piętowym. Jest to obszar stale narażony na naprzemienne napinanie i rozluźnianie.

W wyniku nadrywania się pojedynczych włókien ścięgna, fragmenty tkanki kostnej są „wciągane” w struktury ścięgna. Następnie tkanka kostna przebudowuje się formując narośl kostną o kształcie zbliżonym do kolca.

Proces zapalny ścięgna/rozcięgna powoduje nasilenie procesu przebudowy narośli kostnych (entezofitów).

Ostroga piętowa – kto najczęściej choruje?

• Ostroga piętowa a płeć

Zasadniczo nie ma wyraźnych różnic w zakresie występowania ostrogi piętowej u kobiet i mężczyzn. Dysproporcja zauważalna jest w średniej grupie wiekowej – kobiety poniżej 50. roku życia chorują prawie 2 razy częściej niż mężczyźni. Ta tendencja może wynikać z noszenia nieodpowiedniego obuwia (na wysokim obcasie).

• Ostroga piętowa a wiek

W grupie ryzyka są także osoby starsze, powyżej 60. roku życia. Dolegliwość w tej grupie wiekowej jest ściśle powiązana ze zmianą sposobu chodzenia (krótszy krok, inne ułożenie stopy na podłożu itd.). W tym przypadku jest to naturalny element zmian degeneracyjnych. Tak więc częstotliwość występowania ostrogi piętowej rośnie wraz z wiekiem.

• Ostroga piętowa a aktywność sportowa

Entuzjaści sportu muszą pamiętać o rozgrzewce, która może uchronić przed urazem. W wielu formach aktywności sportowych stopa jest mocno angażowana, przez co narażona jest na przeciążenia i kontuzje.

Ból w okolicy rozcięgna to częsta dolegliwość biegaczy po intensywnym treningu lub dużym wysiłku podczas zawodów sportowych.

• Ostroga piętowa a typ pracy

Ostroga piętowa częściej pojawia się u osób wykonujących pracę wymagającą postawy stojącej.

Jeśli wykonujemy pracę, która wymaga częstego przebywania w pozycji stojącej, to warto podczas przerw zmieniać ułożenie ciała. Warto pamiętać, że spacer jest najbezpieczniejszą formą ruchu.

Ostroga piętowa – objawy

Objawy ostrogi piętowej mogą być mylone z innymi dolegliwościami, takimi jak zapalenie ścięgna Achillesa, uszkodzenie struktur kostno-stawowych śródstopia czy pęknięcie kości piętowej. Dlatego też aby zdiagnozować chorobę – najlepiej jest wykonać badanie USG lub RTG.

Najczęstsze objawy ostrogi piętowej:

• ból w obrębie przyczepu ścięgna/ rozcięgna do pięty
• ból może być zarówno miejscowy jak i „rozlany” (czasami promieniuje na całą piętę)
• ból jest opisywany przez Pacjentów jako piekące lub palący
• ból pojawia się przy próbie ruchu stopy: wspięcia na palce przy ścięgnie Achillesa lub uniesienia palców stopy do góry przy rozcięgnie podeszwowym
• początkowo ból pojawia się w czasie wysiłku, gdy na piętę działają duże obciążenia
• w zaawansowanym stadium choroby ból intensyfikuje się i pojawia się również w czasie spoczynku
• ból w stopie ogranicza ruchomość, szczególnie uciążliwy jest podczas chodzenia po nierównym podłożu
• silniejszy ból jest szczególnie wyraźny po dłuższym odpoczynku np. po przebudzeniu

Wraz z rozwojem choroby zmienia się również charakter i intensywność bólu. Następnie może dojść do zmian zwyrodnieniowych w stopie, ale także w kolanach czy kręgosłupie.

Zdarza się, że Pacjenci lekceważą pierwsze objawy i dolegliwości. Dodatkowo pod wpływem bólu przyjmują niewłaściwe schematy ruchowe, a to niestety powoduje zmiany we wzorcu chodu.

Ostroga piętowa – przyczyny

Najczęstszą przyczyną są mikrourazy, które powstają w wyniku:

• przeciążenia stopy podczas intensywnego i nadmiernego wysiłku fizycznego przy jednoczesnym braku rozgrzewki
• wysiłek fizyczny bez właściwego przygotowania – zaleca się trening przygotowujący do danego sportu
• niewłaściwie leczone urazy stopy lub kostki (np. stawu skokowego)
• wady stóp wrodzone lub nabyte – np. płaskostopie, koślawość czy szpotawość
• niewłaściwie dobrane obuwie pod względem: rozmiaru (zbyt małe/zbyt duże), typu użytkowania (np. bieganie po asfalcie), wysokości podeszwy (wysoki obcas)
• wykonywanie długotrwałej pracy stojącej – np. kelnerzy, nauczyciele
• otyłość – powoduje nadmierne obciążanie stóp
• naturalne zmiany degeneracyjne wynikające z wieku – następuje modyfikacja sposobu chodzenia

Co oznacza ból pięty?

Ból w pięcie może być wynikiem również innych dolegliwości, takich jak:

• mechaniczne urazy stopy – stłuczenia, skręcenia, złamania. Złamanie kości piętowej lub palucha koślawego nie są rzadkie
• zapalenie ścięgna Achillesa – np. zapalenie kaletki lub zapalenie przyczepu ścięgna Achillesa
• jałowa martwica
• choroby reumatoidalne – reumatoidalne zapalenie stawów RZS

Ostroga piętowa – diagnoza

Ważna jest odpowiednia diagnoza lekarza specjalisty lub fizjoterapeuty, która wykluczy inne dolegliwości.

Fizjoterapeuta przeprowadza wywiad oraz badanie palpacyjne czyli manualne stopy. Terapeuta sprawdza gdzie zlokalizowany jest ból i w jakich momentach się intensyfikuje.

W zależności od stopnia zaawansowania ostrogi piętowej fizjoterapeuta wdraża odpowiednie leczenie.

Ostroga piętowa – badanie RTG

Można wykonać również badanie obrazowe RTG, które pokaże narośl kostną na pięcie.

Często zdarza się, że ostrogi nie wywołują dolegliwości bólowych a ich obecność zauważalna jest dopiero na zdjęciach RTG.

Ostroga piętowa – leczenie i fizjoterapia w Krakowie

Ostroga piętowa – domowe sposoby leczenia

Domowe sposoby leczenia ostrogi piętowej, takie jak:

• zimne okłady
• toczenie piłeczki tenisowej stopą po podłodze
• masaż okolic pięty

Powyższe sposoby mogą przynieść chwilową ulgę, natomiast nie zlikwidują przyczyny. Dlatego warto rozpocząć właściwe leczenie pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.

Ostroga piętowa – leczenie zachowawcze

Fizjoterapeuta wykorzystuje narzędzia terapii manualnej i kinezyterapii dedykowane przy leczeniu ostrogi piętowej. Terapia nastawiona jest na działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Najczęściej łączy się fizykoterapię (fonoforeza, jonoforeza, magnetoterapia i krioterapia) z ćwiczeniami.

Pacjent otrzymuje instruktaż ćwiczeń. Na początku Pacjent wykonuje ćwiczenia w gabinecie, gdzie fizjoterapeuta może zweryfikować poprawność wykonywania, następnie Pacjent wykonuje ćwiczenia w domu.

Ćwiczenia nastawione są na rozciągnięcie rozcięgna podeszwowego, mięśni łydek i innych mięśni znajdujących się w tym obszarze. Dodatkowo ćwiczenia wzmacniające mają na celu chronić przed pogłębianiem się zmian.

Inne zabiegi stosowane w leczeniu ostrogi piętowej to terapia manualna i taping.

Ostroga piętowa – leczenie chirurgiczne

Jeżeli zmiana jest zaawansowana i leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów to Pacjent może być kwalifikowany do zabiegu operacyjnego. Celem zabiegu jest usunięcie narośli kostnej albo częściowe przecięcie rozcięgna podeszwowego w obszarze guza piętowego. W tym drugim przypadku zabieg ogranicza obciążenie, które przenoszone jest na przyczep.

Należy podkreślić, że operacja nie daje 100% gwarancji. Może okazać się, że ostroga piętowa pojawi się ponownie a zmiany zwyrodnieniowe rozwiną się jeszcze bardziej. Podczas zabiegu mogą także zostać uszkodzone połączenia nerwowe w obszarze przyczepu rozcięgna podeszwowego. Dlatego też obecnie ogranicza się ilość operacji a wdraża fizjoterapie.

Ostroga piętowa – profilaktyka

Ważnym elementem w leczeniu ostrogi piętowej jest profilaktyka, w tym również zwrócenie uwagi na dobór obuwia.

Jeśli Pacjent zgłasza się do fizjoterapeuty na zaawansowanym etapie choroby to leczenie ostrogi piętowej nie trwa krótko, a na efekty trzeba poczekać. Dlatego zapobieganie rozwijaniu się dolegliwości jest kluczowe.

Zdecydowanie warto zacząć od dopasowania obuwia, pod względem typu aktywności, właściwego rozmiaru, typu i wysokości podeszwy. Obuwie powinno być wygodne, a podeszwa elastyczna i stabilna. Szpilki lub buty na wysokim obcasie, które nadwerężają rozcięgno podeszwowe, należy władać możliwie rzadko, gdyż mogą wywołać nie tylko problemy w obszarze stopy, ale także kręgosłupa.

Sprawdź ćwiczenia

Chcesz wiedzieć więcej?

• Przeczytaj o ostrodze piętowej 
• Zobacz artykuł o zapaleniu rozcięgna podeszwowego stopy 

Ostroga piętowa – gdzie leczyć w Krakowie?

Jeśli odczuwasz ból w stopie, który nasila się podczas chodzenia, to warto SKONSULTOWAĆ SIĘ Z FIZJOTERAPEUTĄ. Przy każdym urazie – również tym, leczenie lepiej zacząć możliwie szybko.

MAMY DOŚWIADCZENIE w leczeniu ostrogi piętowej. Lata praktyki pozwoliły nam opracować terapie, które pomagają znaleźć i wyeliminować przyczynę dolegliwości, dzięki temu skutecznie leczymy nawet przewlekłe stany pourazowe.