Rola stawu kolanowego
Staw kolanowy łączy kość udową z kością piszczelową i odgrywa istotną rolę w motoryce. Praca kolana umożliwia utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Kolana poruszą się w trakcie wstawania, siedzenia i chodzenia. Staw kolanowy ma złożona budowę, a przy tym często narażany jest na obciążenia.
Co doprowadza do zmian w stawie kolanowym?
Staw kolanowy gdy jest zdrowy, podlega stałemu procesowi regeneracji i naprawy. Warto wiedzieć, że istnieje wiele czynników, które wpływają na kondycję stawu kolanowego i mogą zaburzyć proces naprawczy. Istotny wpływ mają postępujące zmiany degeneracyjne powierzchni stawowych (w tym chrząstki szklistej) oraz wytwórcze zmiany strukturalne (guzki lub osteofity). Tempo narastania tych zmian zwiększa się wraz z wiekiem, a najlepszym czynnikiem poprawiającym stan jest regularna lecz rozsądna aktywność fizyczna.
Jeśli jednak dojdzie do sytuacji gdy zmiany zwyrodnieniowe są zbyt zaawansowane, to może okazać się, że konieczna będzie endoprotezoplastyka stawu kolanowego.
Endoprotezoplastyka stawu kolanowego – co to właściwie jest?
Na czym polega endoprotezoplastyka kolana? Endoprotezoplastyka stawu kolanowego to wymiana uszkodzonych struktur powierzchni stawowych i zastąpienie ich protezą – implantem. Proces wszczepienie implantu następuje podczas zabiegu operacyjnego. Endoprotezoplastykę kolana przeprowadza się wtedy gdy doszło do istotnego uszkodzenia struktur stawu kolanowego, w momencie gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy i szansy powrotu do sprawności.
Endoproteza – co to jest?
Zniszczony staw jest zastępowany nowym, wykonanym z materiałów bezpiecznych dla organizmu ludzkiego i takich, które dają się trwale ustabilizować w ciele człowieka – co zapobiega odrzuceniu protezy. Endoproteza kolana zastępuje tkanki fizjologiczne.
Celem endoprotezy jest przejęcie funkcji stawu kolanowego Pacjenta. Dzięki niej Pacjent ma szansę na odzyskanie prawidłowej funkcjonalności i ruchomości kolana.
Endoproteza składa się z dwóch typów elementów:
- sztywnych, głównie metalowych elementów, które zastępują część stawową kości
- wkładki pośredniej z tworzywa sztucznego, która zlokalizowana jest pomiędzy metalowymi elementami
Jak dobrać endoprotezę?
Są różne typy protez. Wybór odpowiedniej protezy zależy między innymi od:
- stopnia uszkodzenia stawu i kości
- poziomu aktywności fizycznej
- wieku oraz kondycji Pacjenta
Wyróżniamy dwa typu protez:
- proteza cementowa – polecana zarówno Pacjentom w średnim oraz starszym wieku
- proteza bezcementowa – polecana dla Pacjentów młodych, u których tkanka kostna jest w dobrej kondycji
Jak wygląda wszczepienie endoprotezy kolana?
Endoprotezoplastyka stawu kolanowego to operacja chirurgiczna, podczas której następuje umieszczenie endoprotezy. Pacjent jest znieczulony, podczas gdy chirurg ortopeda dokonuje cięcia kości piszczelowej i udowej. Sama operacja trwa około 2-3 godzin.
Podczas operacji endoprotezę można założyć zachowując więzadło krzyżowe tylne lub usuwając więzadło. Typ i rozmiar endoprotezy dobiera lekarz podczas badań obrazowych.
Jakie są możliwe warianty przebiegu operacji wszczepienia endoprotezy kolana?
Endoprotezoplastykę stawu kolanowego dzielimy na kilka rodzajów, ze względu na:
- Zakres wymiany stawu:
• endoproteza całkowita – wymiana całej powierzchni stawowej
• endoproteza częściowa – wymiana uszkodzonych elementów - Mocowanie protezy:
• endoproteza cementowa – mocowana za pomocą cementu kostnego
• endoproteza hybrydowa – część jest mocowana bezpośrednio w kości, natomiast reszta za pomocą cementu kostnego
• endoproteza bezcementowa – wprowadzana bezpośrednio w kości - Stopień wiązania elementu piszczelowego i udowego:
• zawiasowa
• półzwiązana
• niezwiązana
Czy operacja endoprotezoplastyki kolana jest bezpieczna?
Operacja ta nie niesie większego ryzyka, niż inne podobne zabiegi. Ewentualne powikłania nie występują często, są to na przykład obrzęki w obszarze operowanego kolana, krwiaki, infekcje, uszkodzenia nerwów lub tkanek.
Endoprotezoplastyka kolana – wskazania
Decyzję o zastosowaniu endoprotezoplastyki stawu kolanowego podejmuje lekarz. Przed wykonaniem operacji Pacjent przechodzi badania, podczas których oceniana jest skala problemu oraz stan zdrowia.
Jakie są najważniejsze wskazania do zastosowania endoprotezoplastyki stawu kolanowego?
- istotna destrukcja powierzchni stawu kolanowego
- nasilający się ból, który pojawia się podczas obciążania kończyny dolnej, długotrwałego chodzenia a nawet stania
- znaczne i pogłębiające się ograniczenie ruchomości stawu
- znaczna niestabilność kolana, która przyczynia się do częstych podwichnięć
Endoprotezoplastyka kolana – przeciwwskazania
Jakie są najważniejsze przeciwskazania do zastosowania endoprotezoplastyki stawu kolanowego?
- infekcje w stawie kolanowym lub w okolicy stawu
- istotny problem z wydolnością mięśniową
- niektóre choroby nowotworowe
- brak czucia obwodowego
- żylaki w okolicy stawu
- młody wiek Pacjenta
- istotne problemy neurologiczne
- zaawansowana osteoporoza
Jakie są wskazania do przeprowadzenia operacji endoprotezy stawu kolanowego?
Zdarza się, że wieloletnie przeciążenia, które istotnie wpływają na zużycie stawu nie można usunąć za pomocą leczenia zachowawczego. Zdarzają się też ostre kontuzje, do których dochodzi w sposób mechaniczny. W takich sytuacjach pojawia się konieczność przeprowadzenia operacji endoprotezoplastyki stawu kolanowego.
Endoproteza stawu kolanowego – kiedy jest konieczna?
Łagodne zwyrodnienie stawu kolanowego czy też nieznaczne zniszczenie chrząstki stawowej najczęściej leczy się zachowawczo, poprzez wdrożenie farmakoterapii i fizjoterapii. Jednakże, przy bardzo istotnych zmianach leczenie zachowawcze nie przynosi efektu i konieczna staje się interwencja chirurga, która najczęściej obejmuje korektę tkanek wewnątrzstawowych lub plastykę kości. Ostatecznym zabiegiem jest zastąpienie stawu kolanowego protezą.
Endoproteza kolana – w jakim stopniu możliwy jest powrót do sprawności?
Po okresie rekonwalescencji Pacjent z endoprotezą może „korzystać z życia”, uprawiać aktywność fizyczną, w tym nawet „lekką” aktywność sportową. Zakres sprawności może być praktycznie taki jak przed operacją. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie wszystkie aktywności będą możliwe. Po skończonej fizjoterapii Pacjent otrzymuje zalecenia, na przykład przy endoprotezie kolana ważne jest aby Pacjent nie klęczał, kucał ani nie siedział ze skrzyżowanymi nogami zbyt długo – komentuje Paweł Czarnocki
Endoproteza kolana – fizjoterapia PRZEDOPERACYJNA
Świadomość roli fizjoterapii po operacji wszczepienia endoprotezy z roku na rok wzrasta. Natomiast nadal uważam, że za mało mówi się o istotności fizjoterapii przedoperacyjnej. Dlaczego jest ona ważna? Postaram się krótko odpowiedzieć na to pytanie – komentuje Paweł Czarnocki
W momencie gdy lekarz wykluczy przeciwskazania do przeprowadzenia zabiegu, następuje kolejny, ważny etap – fizjoterapia przedoperacyjna. Zignorowanie tego etapu negatywnie wpływa na efekt całej terapii.
Rolą fizjoterapeuty jest przygotowanie Pacjenta, który został zakwalifikowany do operacji. Fizjoterapeuta może zastosować fizykoterapię oraz kinezyterapię, a w szczególności ćwiczenia ogólnokondycyjne, jak również ćwiczenia aktywizujące i wzmacniające mięśnie kończyn dolnych i górnych.
Główne cele ćwiczeń:
- poprawa ruchomości i odżywienia stawu
- aktywność i zwiększenie siły mięśni
- rozciągnięcie przykurczy
- poprawa wydolności Pacjenta
Warto wspomnieć, że już przed operacją należy wzmocnić mięśnie obręczy barkowej, co będzie szczególnie przydatne podczas chodzenia o kulach. Nie można też zapomnieć o aktywizacji i wzmocnieniu zdrowej nogi, gdyż to właśnie na niej, na pierwszym etapie będzie opierać się nauka chodzenia o kulach – podkreśla Paweł Czarnocki
Zabiegi zawsze dobierane są indywidualnie do stanu zdrowia, wieku i wydolności Pacjenta. Podczas sesji terapeutycznych fizjoterapeuta sprawdza oraz modyfikuje ćwiczenia, aby możliwie najlepiej przygotować Pacjenta do operacji.
Motywacja i zaangażowanie Pacjenta wpływa na to jak szybko powróci do sprawności po operacji wszczepienia endoprotezy – podkreśla Paweł Czarnocki
W fizjoterapii przedoperacyjnej pomocna jest również fizykoterapia, która działa:
• przeciwbólowo
• przeciwzapalnie
• rozluźniająco
Endoproteza kolana – fizjoterapia POOPERACYJNA
Głównym warunkiem powrotu do sprawności jest fizjoterapia. Na finalny wynik wpływa wiele czynników, jednym z nich jest motywacja Pacjenta oraz regularność ćwiczeń.
Jakie są cele fizjoterapii pooperacyjnej?
Najważniejsze cele to poprawa funkcjonalności stawu:
- przyspieszenie gojenia tkanek i zapobieganie przykurczom
- przywrócenie ruchomości i sprawności
- usunięcie obrzęku pooperacyjnego
- zmniejszenie dolegliwości bólowych
- zapobieganie ponownym uszkodzeniom
Z powodzeniem stosuje się zabiegi fizjoterapeutyczne, takie jak:
- terapia manualna, w tym terapie przeciwobrzękowe i drenażowe
- ćwiczenia równowagi, koordynacji i stabilizacji (propriocepcja)
- ćwiczenia wzmacniające kończynę dolną
- laseroterapia
- pole magnetyczne
Zabiegi z zakresu fizykoterapii takie jak ultradźwięki, magnetoterapia, elektroterapia – należy dobrać indywidualnie podczas konsultacji z fizjoterapeutą.
Jak długo trwa fizjoterapia po endoprotezie kolana?
Fizjoterapia po endoprotezie kolana trwa zazwyczaj od 3 do 6 miesięcy i zależy od typu protezy. Jest niezwykle ważnym elementem na drodze powrotu do sprawności. Dzięki niej można również uniknąć powikłań pooperacyjnych.
Fazy fizjoterapii po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
PIERWSZA FAZA fizjoterapii po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
To wczesna faza, po operacji. Należy kontrolować obrzęk w okolicy, w której przeprowadzano zabieg. Ważne jest aby od razu po operacji kończyna była wyprostowana, aby nie wywoływać przykurczu mięśni. Nie zaleca się kłaść pod kolano poduszki.
Warto pamiętać o ćwiczeniach, które należy rozpocząć maksymalnie szybko, ponieważ może to znacznie przyspieszyć powrót do zdrowia. Fizjoterapeuta prowadzi ćwiczenia, które poprawią ukrwienie i odżywienie tkanek, jak również zapobiegną zakrzepicy. Na tym etapie postępuje proces gojenia, a działanie terapeutyczne może go przyspieszyć.
Fizjoterapeuta prowadzi ćwiczenia wzmacniające mięśnie zginacze stawu biodrowego, gdyż ważne jest odbudowanie siły mięśniowej. Podczas ćwiczeń Pacjent podnosi prostą kończynę oraz uczy się poruszać za pomocą kul.
Jeśli po ćwiczeniach pojawi się ból lub obrzęk to warto rolować nogę schłodzoną w zamrażalniku butelką wody (najwygodniejsza jest pojemność 0,5 l).
Na końcu etapu pierwszego Pacjent zazwyczaj uzyskuje zgięcie w stawie kolanowym ok. 90 stopni. Najczęściej brakuje pełnego wyprostu ok. 5 stopni.
Nauka chodzenia o kulach po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Drugi, ważny etap fizjoterapii to nauka chodzenia po wszczepieniu endoprotezy kolana. Sposób poruszania się jest łatwy, wtedy gdy zna się zasady bezpieczeństwa – warto więc poprosić fizjoterapeutę o instruktaż. Schemat poruszania zmienia się wraz z postępem sprawności – komentuje Paweł Czarnocki
Należy zacząć od chodu czterotaktowego (1-2-3-4). Przemieszczamy się w następujący sposób:
- zacznij od stania i podporu na kulach, nie przekraczaj stopami linii stojących kul
- przesuń kule ortopedyczne do przodu pojedynczo (1 i 2)
- zacznij krok od kończyny, która była operowana (3), następnie dostaw drugą nogę (4)
- podczas chodu stopa powinna być równomiernie układana na podłożu i ma pracować tak jak przed operacją – czyli ruch od pięty do palców
- podczas kolejnego kroku postępuj tak samo
Nauka wchodzenia i schodzenia ze schodów po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Schodzenie/wchodzenie po schodach w tej fazie jest możliwe tylko z kulami i przy pomocy drugiej osoby. Ta umiejętność wymaga większej siły niż chodzenie. Wzorzec poruszania się jest następujący:
- podczas wchodzenia po schodach zaczynaj od zdrowej kończyny
Schemat wygląda następująco: kończyna zdrowa – kula ortopedyczna – operowana kończyna
- podczas schodzenia ze schodów zaczynaj od operowanej kończyny
Ćwiczenia po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Sprawdź przykłady ćwiczeń w pierwszej fazie leczenia po operacji wszczepienia endoprotezy. Zalecane są ćwiczenia na siedząco.
-
Poruszanie stopy w odciążeniu i obciążeniu w każdym kierunku – góra-dół i na boki
Ćwiczenie powtarzaj z przerwami kilkukrotnie.
-
Dociskanie kończyny do podłoża
Podłóż niewielką poduszkę pod goleniem, napinając mięśnie uda postaraj się wyprostować kolano. Celem tego ćwiczenia jest przybliżenie tylnej części kolana do podłoża. Ćwiczenie powtarzaj kilkukrotnie.
-
Ćwiczenia ogólne całej nogi
Wykonuj ruchy zginania kolana z przesuwaniem nogi po podłożu, przesuwaniem do boku i rotowaniem nogi do boku. Każde ćwiczenie powtarzaj z przerwami kilkukrotnie.
-
Ćwiczenia mięśnia czworogłowego
Napinając mięśnie uda postaraj się wyprostować nogę w kolanie. Ćwiczenie powtarzaj z przerwami kilkukrotnie.
-
Podnoszenie wyprostowanej kończyny
Podczas podnoszenia nogi, mięśnie uda powinny być napięte a kolano wyprostowane. Po uniesieniu nogi wytrzymaj w tej pozycji a następnie odłóż nogę. Ćwiczenie powtarzaj z przerwami kilkukrotnie.
Wszystkie ćwiczenia wykonuj systematycznie, aż do osiągnięcia efektu.
DRUGA FAZA fizjoterapii po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
To ważny etap leczenia, który trwa około 8 tygodni po operacji.
Na tym etapie fizjoterapeuta wprowadza kolejne ćwiczenia, zwiększające siłę mięśni oraz zakresy ruchu. Przydatny może być też trening propriocepcji. Do ćwiczeń wzmacniających fizjoterapeuta może użyć taśmy i poduszki sensomotorycznej. Terapia manualna ma zaktywizować mięśnie nogi, w tym mięsień czworogłowy uda oraz brzuchaty łydki, jak również mięśnie kulszowo-goleniowe.
Rekomendowanym ćwiczeniem na tym etapie jest jazda rowerem stacjonarnym oraz wioślarz. Pacjent ćwiczy również chodzenie po schodach z jedną kulą oraz ćwiczenia równoważne.
Jazda na rowerze treningowym, poprawi siłę mięśni i pozytywnie wpłynie na ruchomość kolana. Ważne jest aby ułożyć wysokość siodełka w taki sposób aby stopy dotykały pedału podczas ruchu a kolano było prawie wyprostowane. Ćwiczenie zacznij nietypowo od pedałowania do tyłu. Jeśli pedałowanie do tyłu nie będzie sprawiało problemu to zacznij pedałować do przodu. Zwiększaj czas ćwiczeń i opór w rowerze. Następnie spróbuje przećwiczyć to na obniżonym siodełku o około 10-15cm.
Pacjent powinien osiągnąć pełny wyprost i zgięcie w kolanie, przynajmniej do 100 stopni.
TRZECIA faza fizjoterapii po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Fizjoterapeuta analizuje postępy Pacjenta i wprowadza nowe ćwiczenia, które mają pomóc zwiększyć ogólną sprawność. Można zastosować również taping.
Zdarza się, że Pacjent widząc postępy leczenia, chce już na tym etapie powrócić do sportu. Należy pamiętać, że nadmierne obciążanie stawów kolanowych bez kontroli fizjoterapeuty nie jest zalecane. To co rekomenduję to spacer, jazdę na rowerze oraz pływanie – komentuje Paweł Czarnocki
Sprawdź ćwiczenia zalecane po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Sprawdź ćwiczenia, które mogą pomóc przy problemach w obszarze stawu kolanowego.
-
Ból kolan – zestaw ćwiczeń na siedząco
-
Ból kolan – zestaw ćwiczeń na leżąco
-
Ból kolan – zestaw ćwiczeń na stojąco
Poznaj opinie naszych Pacjentów
POLECAM wszystkim, genialny rehabilitant!! Trzy lata temu helikopter zbierał mnie po wypadku na nartach z rozwalonym kolanem i w następnym sezonie znowu jeździłem na nartach – zasługa pomocy Pana Pawła. W tym roku we wrześniu uszkodziłem drugie kolano i po rehabilitacji już w grudniu jeździłem na nartach. Profesjonalne podejście, skuteczność i terminowość. Do tego miła atmosfera, ciekawy człowiek do rozmowy i przestrzeganie zasad reżimu sanitarnego covid – Michał Smolarski
Pan Paweł pomógł mi uniknąć operacji. Miałam przewlekłą kontuzję kolana. Jestem aktywna (biegam), więc nóg nie oszczędzałam:-) Bardzo fachowy, cierpliwy, uważny a przede wszystkim skuteczny! Do tego bardzo sympatyczny człowiek. Polecam – Pacjent
Pana Pawła poleciłam koledze z Katowic. Ja leczę się w gabinecie w Krakowie i wiem, że to dobry fachowca. Jako jedyny fizjoterapeuta wyleczył moją wieloletnią kontuzję kolana – Jadźka
Fizjoterapia po endoprotezoplastyce stawu kolanowego – gdzie leczyć w Krakowie?
MAMY DOŚWIADCZENIE w leczeniu różnych schorzeń w obszarze stawu kolanowego. Przy każdym urazie – również tym, leczenie lepiej zacząć możliwie szybko.
UMÓW SIĘ Z FIZJOTERAPEUTĄ. Lata praktyki pozwoliły nam opracować terapie, które pomagają znaleźć i wyeliminować przyczynę dolegliwości, dzięki temu skutecznie leczymy nawet przewlekłe stany pourazowe.
