Nerwoból (neuralgia) – co to właściwie jest?

Nerwoból (neuralgia) to dość częsta przypadłość. Nerwoból to reakcja patologiczna obwodowych nerwów, a dokładnie ich części odpowiedzialnej za przenoszenie bodźców czuciowych.

Główną przyczyną nerwobólu jest podrażnienie lub nawet uszkodzenie danego nerwu, a dokładniej jego zewnętrznej warstwy, osłonki mielinowej.

Każdy nerw może zostać uszkodzony, ale oczywiście są takie obszary, które są znacznie bardziej narażone na urazy – do takich właśnie zalicza się nerw trójdzielny.

Nerwoból to ból o charakterze napadowym, który zazwyczaj pojawia się nagle. Jest odczuwalny w obrębie obszaru skóry, błony śluzowej i/lub mięśnia unerwionego przez dany nerw.

Nerwoból to sygnał ostrzegawczy ze strony nerwów. Ból może być epizodyczny, sporadyczny lub częsty, nawracający. Między epizodami bólowymi mogą występować nawet wielodniowe okresy bez dolegliwości bólowych. Ból promieniuje w obszarze unerwianym przez określony nerw lub jego gałęzie.

Nerwobóle mogą być samoistne lub objawowe. Samoistny oznacza, że przyczyna jest „nieuchwytna”. W tym drugim przypadku nerwoból jest symptomem rozwoju choroby.

Nerwoból nerwu trójdzielnego – co to właściwie jest?

Nerwoból nerwu trójdzielnego jest zwany również jako:

• zapalenie nerwu trójdzielnego

• neuralgia nerwu trójdzielnego

• neuralgia stawu skroniowo-żuchwowego

• rwa twarzowa

Jak można w prosty sposób opisać ten problem? Zapalenie nerwu trójdzielnego powoduje przeszywający ból z jednej strony twarzy. Ból pojawia się nagle i najczęściej równie szybko ustępuje. Pacjenci często porównują ten ból do porażenia prądem – tłumaczy Paweł Czarnocki

Nerwobóle charakteryzują się właśnie tym, że ból pojawia się nagle, najczęściej bez wyraźnego powodu i równie szybko znika.

Zapalenie nerwu trójdzielnego ma charakter sezonowy. Objawy często nasilają się jesienią i zimą (co jest związane z obniżeniem odporności oraz dużymi wahaniami temperatury) a wyciszają wiosną i latem. Niestety, u niektórych Pacjentów dolegliwości bólowe o zmiennej intensywności utrzymują się praktycznie cały czas. Tak więc nerwobóle mogą pojawiać się jednorazowo, ale mogą też nawracać i utrudniać życie.

Nerwoból może też być wynikiem podrażnienia jednej z trzech gałązek nerwu trójdzielnego zlokalizowanej na twarzy w okolicach oka, łuku brwiowego lub żuchwy.

Nerw trójdzielny – budowa, rola, funkcje

Nerw trójdzielny (łac. nervus trigeminus) jest zwany również piątym nerwem czaszkowym. Nerw ten posiada włókna czuciowe oraz ruchowe i jest największym z nerwów czaszkowych. Składa się z trzech gałązek: nerwu ocznego, nerwu szczękowego i nerwu żuchwowego.

Włókna czuciowe znajdują się na zewnętrznej warstwie nerwu trójdzielnego i przenoszą informacje dotyczące odczuwania dotyku (zwykłego jak i precyzyjnego) oraz czucia głębokiego.

Włókna ruchowe rozpoczynają się w jądrze ruchowym nerwu trójdzielnego, który jest w moście i kierują się wyłącznie do nerwu żuchwowego. Uszkodzenie ich powoduje porażenie ruchu mięśni tego obszaru.

Gdzie znajduje się nerw trójdzielny?

Nerw trójdzielny znajduje się symetrycznie, po prawej i lewej stronie twarzy, dzieląc się na trzy mniejsze nerwy – oczny, szczękowy, żuchwowy.

Za co odpowiedzialny jest nerw trójdzielny?

Nerw trójdzielny jest odpowiedzialny za odbiór wrażeń zmysłowych, pracę niektórych mięśni twarzy oraz gruczołów. Odgrywa ważną rolę w unerwieniu zębów, jamy ustnej, mięśni odpowiedzialnych za żucie pokarmu, siatkówki i rogówki oka oraz zatok.

Dzięki nerwowi trójdzielnemu odczuwamy dotyk, ucisk, ból, rozpoznajemy smak (słodki, słony, kwaśny).

Jakie okolice atakuje nerwoból nerwu trójdzielnego?

Nerw trójdzielny odpowiedzialny jest za czucie w obszarze twarzy. Natomiast za ruch w tym obszarze odpowiada głównie siódmy nerw czaszkowy (twarzowy). Nerwoból najczęściej atakuje nerwy szczękowe, często też nerwy oczne.

Najczęściej atakowane są nerwy:

• nerw szczękowy
• nerw oczny
• nerw żuchwowy

Nerwoból nerwu trójdzielnego – typy

Nerwoból może zaatakować pojedynczą gałązkę nerwu np. nerw oczny – wtedy Pacjent zgłasza ból w okolicy czoła. Nerwoból może też uszkodzić wszystkie trzy gałęzie – w tej sytuacji Pacjent odczuwa ból całej połowy twarzy.

Nerwobóle nerwu trójdzielnego – dwa typy:

A. Neuralgia SAMOISTNA nerwu trójdzielnego

Etiologia nie jest znana. Ból pojawia się nagle, bez konkretnej przyczyny, często w wyniku ucisku ze strony gwałtownie obkurczającego się naczynia krwionośnego, które przebiega blisko nerwu.

Inną przyczyną może być gwałtowny skurcz mięśnia np. wskutek gwałtownego ochłodzenia.

Ból po rozluźnieniu mięśnia często szybko mija. Czasami zdarza się jednak, że deformująca się tkanka zaczyna stopniowo coraz bardziej naciskać na nerw. Ucisk wytwarzany przez poszerzający się tętniak może prowadzić z czasem do uszkodzenia osłonki mielinowej nerwu i zaburzenia jego pracy.

Neuralgia występuje też w chorobach autoimmunologicznych jak uczulenia skórne, zapalenia wielonerwowe, stwardnienie rozsiane i inne. W przypadku stwardnienia rozsianego (SM) ból często pojawia się obustronnie.

Problem z neuralgią może też pojawić się jako następstwo podrażnienia punktów spustowych na twarzy, czyli takich miejsc, których dotykanie wywołuje ból. Punkty spustowe są przykładowo na kościach policzkowych, w okolicy łuków brwiowych czy ust. W tym przypadku dolegliwości bólowe może wywołać prosta, codzienna aktywność jaką jest na przykład mycie zębów czy wykonywanie makijażu.

Zdarza się, że Pacjenci zgłaszają się z rwą twarzową mówiąc, że ich „zawiało” na spacerze. W tej sytuacji nastąpił gwałtowny skurcz mięśnia i uciśnięcie gałęzi nerwu w jego pobliżu.

Zdarza się, że podczas wywiadu obserwuję na twarzy Pacjenta dość charakterystyczne tiki, które mogą kojarzyć się z tikami nerwowymi. W tym przypadku tiki mogą ukierunkować diagnozę w stronę neuralgii nerwu trójdzielnego – komentuje Paweł Czarnocki

Neuralgia samoistna to najczęściej występujący typ nerwobólu.

B. Neuralgia OBJAWOWA nerwu trójdzielnego

Ból może być napadowy lub przewlekły, z okresami zaostrzenia i wyciszenia objawów. Przyczyną nacisku na korzeń nerwu może być przykładowo tętniak mózgu, rosnący guz, ciało obce.

Neuralgia nerwu trójdzielnego – kto najczęściej choruje?

Neuralgia samoistna atakuje najczęściej osoby po 40. roku życia. Na rwę twarzową chorują częściej kobiety.

Zapalenie nerwu trójdzielnego, neuralgia, rwa twarzowa, nerwoból – przyczyny

Problem pojawia się po uszkodzeniu jednej (rzadko dwóch lub trzech) gałązek nerwu. Miejsce wystąpienia bólu (ból jednostronny/ból symetryczny) zależy od tego czy uszkodzone zostały jedna czy kilka gałęzi nerwu trójdzielnego.

Częste przyczyny rwy twarzowej: 

• nieleczone lub źle leczone infekcje, stan zapalny zęba, ucha
• półpasiec uszny (zespół Ramsaya Hunta) – często po fazie uśpienia powraca po wielu latach
• mechaniczne uszkodzenie nerwu podczas wypadku czy zabiegu stomatologicznego
• przewlekłe choroby autoimmunologiczne np. toczeń rumieniowaty układowy, SM

Nerwoból trójdzielny – objawy

Rzadko są atakowane dwa nerwy trójdzielne jednocześnie. Najczęściej ból zlokalizowany jest po jednej stronie, w okolicy środkowej i dolnej twarzy (nerw szczękowy, nerw oczny). Nerwoból nerwu żuchwowego występuje dość rzadko.

Najczęstsze objawy zapalenia nerwu trójdzielnego:

• ból najczęściej rozpoczyna się w danym obszarze i promieniuje wzdłuż uszkodzonej gałęzi nerwu
• ból może mieć charakter krótki ale intensywny (trwa od kilkunastu sekund do dwóch minut)
• ból może być powierzchniowy lub kłujący
• ból pojawia się nawet kilka razy w ciągu dnia
• ból może mieć charakter ciągły (stan neuralgiczny)
• ból może pojawiać się okresowo (fazy remisji i nawrotów następują regularnie)
• ból najczęściej jest jednostronny, ból dwustronny może być u Pacjentów ze stwardnieniem rozsianym
• może pojawić się drganie mięśni twarzy
• możliwe jest pojawienie się zaburzenia słuchu
• zdarza się także łzawienie oka lub światłowstręt

Czy można zapobiec neuralgii samoistnej?

Nie, ponieważ schorzenie ma charakter samoistny. Warto jednak pamiętać, że są sytuacje, które mogą wywołać nerwoból np. gwałtowna zmiana temperatury.

Neuralgia nerwu trójdzielnego a może migrena?

Zdarza się, że dolegliwości neuralgii są podobne do migreny, dlatego często nerwoból nerwu trójdzielnego jest mylony właśnie z migreną. To co ją różni od migreny to nadwrażliwość na dotyk i na światło, drętwienie głowy i szyi. Dlatego warto skonsultować się ze specjalistą, który postawi właściwą diagnozę – komentuje Paweł Czarnocki

Neuralgia nerwu trójdzielnego a może ból zęba?

Zdarza się, że Pacjenci, u których neuralgia pojawia się po raz pierwszy, ból w okolicy żuchwy mogą pomylić z bólem zęba. Zawsze więc warto wybrać się na konsultację do specjalisty, który zdiagnozuje problem i w razie potrzeby wprowadzi odpowiednie leczenie.

Neuralgia nerwu trójdzielnego a może zapalenie ucha?

Często dolegliwości bólowe mogą być mylony z zapaleniem ucha. Niepokojące objawy powinno konsultować się ze specjalistą. Szybka diagnoza i rozpoczęcie właściwego leczenie może dać szybko pożądany efekt.

Zapalenie nerwu trójdzielnego – diagnoza

Jak rozpoznać nerwoból nerwu trójdzielnego? Do postawienia diagnozy najczęściej wystarczy wywiad. Lekarz lub fizjoterapeuta analizuje miejsce występowania bólu, jego intensywność oraz czas trwania. Specjalista sprawdza czy ból pojawia się w wyniku podrażnienia punktów spustowych. Za pomocą badań obserwuje reakcję organizmu na bodźce takie jak: dotyk, ucisk, ból, zmianę temperatury – to daje informację, która część nerwu uległa uszkodzeniu.

Istotne jest to aby podczas badania wykluczyć inne przyczyny bólu, na przykład stan zapalny zęba, zatok czy ucha. Ważne jest również aby wykluczyć inne choroby. Aby rozróżnić neuralgię samoistną od objawowej należy wyeliminować takie choroby jak:

• konflikt naczyniowo-nerwowy
• stwardnienie rozsiane
• tętniak tętnicy podstawowej
• zawał pnia mózgu

U młodych Pacjentów (przed 30-tym rokiem życia) należy szczególnie uważnie sprawdzić czy neuralgia nie jest powiązana z innymi chorobami układu nerwowego (np. stwardnienie rozsiane). 

Zapalenie nerwu trójdzielnego – badanie Rezonans Magnetyczny, Tomografia Komputerowa

Jeśli istnieją wątpliwości czy neuralgia ma charakter objawowy, w celu wyeliminowania innych schorzeń należy wykonać dodatkowe badania, takie jak badanie podstawowe krwi, Rezonans Magnetyczny (MR), Tomografię Komputerową (TK). Dzięki badaniom można zobaczyć nieprawidłowości układu naczyniowego. Poszerzona diagnostyka pozwala na wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Zapalenie nerwu trójdzielnego – leczenie i fizjoterapia w Krakowie

Przy leczeniu nerwobólu kluczową rolę odgrywa właściwa diagnostyka. Trafna i szybka diagnoza umożliwia zastosowanie dedykowanej terapii, która zadziała na przyczyny, a nie tylko na objawy.

Fizjoterapia bywa pomocna w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego. W zwalczaniu objawów neurobólu  często stosuje się fizykoterapię. Dzięki elektroterapii można wywołać efekt:

• przeciwbólowy
• przeciwzapalny
• przeciwobrzękowy
• aktywizujący zablokowaną tkankę

Dobre efekty dają również zabiegi światłoterapii i laseroterapii, które przyspieszają wchłanianie krwiaków i obniżają napięcie mięśniowe. Przy dużych zmianach pourazowych można zastosować laseroterapię – laser wysokoenergetyczny HILT. 

Terapia manualna i masaż są możliwe ale tylko w ograniczonym zakresie. Co istotne – należy je stosować z dużym wyczuciem, aby nie zaostrzyć problemu. W tym przypadku bardzo ważne jest doświadczenie fizjoterapeuty.

Neuralgia nerwu trójdzielnego – operacja

W zaawansowanych i nierokujących przypadkach wskazane jest leczenie chirurgiczne, którego celem jest próba odbarczenia nerwu.

Neuralgia nerwu trójdzielnego – konsekwencje braku leczenia

Zdarza się, że Pacjenci bagatelizują problem, ból nie leczą tylko doraźnie blokują za pomocą środków przeciwbólowych, co niestety nie przynosi efektu. Postawa „samo przejdzie” niekorzystnie wpływa na jakość życia, gdyż naraża Pacjenta na niepotrzebne dolegliwości bólowe.

Zaniedbane podrażnienie nerwu może przejść w stan przewlekły, a wtedy już zdecydowanie trudniej uzyskać szybką poprawę.

Warto pamiętać aby każdy nawracający ból głowy konsultować ze specjalistą, ponieważ ból może wskazywać na obecność, innych, czasem bardzo poważnych chorób.

Zapalenie nerwu trójdzielnego – gdzie leczyć w Krakowie?

Masz niepokojące objawy? Podejrzewasz nerwoból? Umów się na KONSULTACJĘ Z FIZJOTERAPEUTĄ.

MAMY DOŚWIADCZENIE w leczeniu rwy twarzowej. Lata praktyki pozwoliły nam opracować terapie, które pomagają znaleźć i wyeliminować przyczynę dolegliwości.