Ortezy i stabilizatory to sprzęt medyczny, który pomaga w leczeniu dolegliwości w obrębie stawu. Są pomocne gdy chcemy zapobiec ponownemu urazowi, wspomóc fizjoterapię lub zmniejszyć ból. Jaka jest ich rola oraz jakie są główne różnice – sprawdź.

Orteza i stabilizator – jakie są różnice?

Pacjenci często pytają mnie czy powinni używać stabilizatora czy ortezy, postaram się więc wyjaśnić różnice – komentuje Paweł Czarnocki

Orteza i stabilizator to określenie tej samej grupy produktów, które służą do unieruchomienia lub zabezpieczenia stawu po kontuzji.

Zdarza się, że pojęcia orteza i stabilizator używane są wymiennie i traktowane są jak synonim.

Warto jednak wiedzieć, że stabilizator zabezpiecza staw po przebytej kontuzji, w trakcie leczenia a słowem orteza określa się produkt przeznaczony do stosowania po znaczących urazach np. złamaniach kości, skręceniach trzeciego stopnia. Tak więc słowo „orteza” użyjemy, gdy mówimy o zabezpieczeniu poważnych kontuzji, gdy uszkodzony staw wymaga dużej stabilizacji a „stabilizator” przy mniejszych urazach, gdy musimy zabezpieczyć staw przy jednoczesnym zachowaniu swobody ruchu podczas wykonywanych ćwiczeń. Dzięki stabilizatorowi możemy ograniczyć dany ruch, który wywołuje bolesność i równocześnie aktywizować staw w zakresie innych ruchów.

Orteza – rola i zadanie w leczeniu uszkodzonego stawu

Orteza jest typem konstrukcji stabilizującej staw. Jej główną rolą jest zabezpieczenie, usztywnienie lub odciążenie stawu bezpośrednio po kontuzji typu skręcenie, złamanie, zwichnięcie do czasu wygojenia i powrotu wystarczającej stabilności stawu.

Dzięki ortezie można kontrolować ruchomość stawu i zabezpieczyć go przed dalszymi urazami.

Orteza założona na skręcony lub złamany staw odciąża go, stabilizuje i polepsza mobilność. Ogranicza również dolegliwości bólowe. W ortezie części stawu są prawidłowo ułożone – co zapobiega niestabilności stawu, a co w konsekwencji mogłoby doprowadzić do ponownej kontuzji.

Ortezę można dopasować do danego Pacjenta, w zależności od potrzeb, powodując całkowite unieruchomienie albo ograniczenie ruchomości.

Ortezy są też używane w przypadku uszkodzenia funkcji w wyniku niedowładu lub paraliżu spowodowanego przez chorobę (np. udar), wypadek lub chorobę wrodzoną (np. porażenie dziecięce).

Ortezy – rodzaje  

Istnieje wiele rodzajów ortez o różnym sposobie wykonania oraz formie przeznaczenia.

• ortezy kręgosłupa

• ortezy stawu biodrowego

• ortezy stawu kolanowego

• ortezy stawu skokowego

• ortezy barku

• ortezy stawu łokciowego

• ortezy nadgarstka

Ortezy – typy

• orteza miękka (elastyczne opaski)

• orteza półsztywna

• orteza sztywna

Orteza a gips

Sztywne ortezy coraz częściej zastępują gips. Pełnią rolę podobną do gipsu i są dobrym rozwiązaniem gdy zakładanie gipsu nie jest niezbędne lub istnieją wyraźne przeciwwskazania.

Jakie zalety ma orteza? 

• lżejsza niż gips – ułatwia poruszanie się
• dopasowana do anatomicznej budowy ciała
• nie powoduje otarć lub odparzeń
• ułatwia higienę uszkodzonego obszaru ciała (można ją ściągnąć) – zapewnia Pacjentowi lepszy komfort
• zapewnia dobrą wentylację, co jest ważne szczególnie w lecie
• może przyspieszyć proces leczenia – niektóre zabiegi z zakresu fizykoterapii należy stosować bezpośrednio na skórę
• umożliwia częściowe unieruchomienie lub ograniczenie określonego zakresu ruchu, który nasila ból
• ułatwia wykonywanie ćwiczeń, oczywiście z zachowaniem bezpiecznego zakresu ruchu
• mniej osłabia propriocepcję tj. głębokie czucie ułożenia części ciała w przestrzeni w porównaniu do gipsu. Fakt ten może przyspieszyć rekonwalescencję i powrót do sprawności.

Orteza – nauka poruszania się i używania

Jeśli orteza jest zalecana po operacji to nauka właściwego używania jest realizowana już na etapie pobytu w szpitalu. Jeśli kontuzja nie była operowana to warto poprosić fizjoterapeutę o instruktaż.

Stabilizator – rola i zadanie w leczeniu uszkodzonego stawu

Stabilizator poprzez kontrolowany ucisk stabilizuje staw, pełni podobną funkcję jak orteza, ale nie unieruchamia stawu. Stabilizator poprzez ukierunkowanie działania elastycznej taśmy ułatwia lub utrudnia ruch w wybranych kierunkach. Elastyczne stabilizatory mogą być wykorzystywane podczas treningów, ponieważ tylko w wybrany sposób ograniczają ruchomości.

Na rynku jest dostępnych wiele modeli, wykonanych z różnych materiałów. Zasadniczo materiały użyte do produkcji stabilizatorów są bardziej miękkie niż w przypadku ortez.

Stabilizatory – rodzaje

Istnieje wiele rodzajów stabilizatorów o różnym sposobie wykonania oraz formie przeznaczenia.

• stabilizator kręgosłupa

• stabilizator kończyny górnej (dłoń, łokieć, ramię)

• stabilizator kończyny dolnej (stopa, kolano)

Stabilizatory – typy

• stabilizator siatkowy

• stabilizator sztywny

• stabilizator półsztywny

• stabilizator elastyczny

• ściągasz

• opaska

Stabilizatory w sporcie

Stabilizator zabezpiecza struktury przed kolejnymi urazami i równocześnie daje możliwość regeneracji. Często jest używany przez sportowców, zarówno amatorów jak i zawodowców.

Jest wiele dyscyplin, w których stabilizatory są w częstym użyciu – np. siatkówka, koszykówka, piłka nożna, tenis itd. Stabilizatory używają również biegacze. W każdej z tych dziedzin występują skoki oraz częste zmiany kierunku i dynamiki ruchu (w tym ostre hamowanie) a wszystko to powoduje obciążanie stawów.

Specjalną formą stabilizatora jest kinesiotaping i taping sportowy.

Kontuzje i urazy w sporcie

Chcesz WIEDZIEĆ WIĘCEJ? Przeczytaj o urazach w sporcie

Stabilizator dla sportowców – jak dobrać?

Optymalny stabilizator dla sportowców lub osób aktywnie uprawiających sport powinien być dopasowany do typu dyscypliny. Dobry sprzęt powinien chronić przed kontuzją, ale z drugiej strony nie może ograniczać ruchów, które wykonuje Pacjent podczas treningu.

Przykład

Stabilizator stawu skokowego dla piłkarza będzie inny niż dla koszykarza. Piłkarze mają często urazy stawu skokowego wynikające z rotacji w wyniku zmian kierunku ruchu czy nagłego zatrzymania ruchu podczas gry. Koszykarze muszą przede wszystkim chronić więzadło skokowo strzałkowe przednie. W tej grupie najczęściej dochodzi do kontuzji podczas skoku do góry w połączeniu z dynamicznym lądowaniem.

Warto również zwrócić uwagę aby materiał, z którego wykonany jest stabilizator przepuszczał powietrze – jest to szczególnie ważne podczas wysiłku.

Kto może nosić stabilizator prewencyjnie?

Osoby, które już wcześniej doznały urazu w obrębie stawu. Po kontuzji uszkodzone tkanki często są osłabione i nie tak odporne jak tkanki zdrowe. W tym przypadku stabilizator zabezpiecza przed ponownym urazem.

Orteza, stabilizator – wybór sprzętu

Każdorazowo pierwszym krokiem przed wyborem ortezy lub stabilizatora powinno być badanie i diagnoza. Tak więc niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą. Specjalista oceni stopień uszkodzenia oraz sprawdzi czy nie ma współistniejących schorzeń.

Ważny jest również charakter dolegliwości bólowych – przewlekły lub ostry. To ważne, ale nie jedyne elementy przydatne przy doborze odpowiedniego sprzętu.

Orteza, stabilizator – na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Na rynku są różne typy ortez, różnią się typem materiału i sztywnością. W zależności od typu urazu (diagnozuje lekarz lub fizjoterapeuta) wybieramy odpowiedni model.

Dobór odpowiedniego sprzętu jest ważny. Jest wiele elementów, które warto wziąć pod uwagę.

1. Rodzaje ortezy, stabilizatora

Przykład

Tuż po urazie, w trakcie leczenia/fizjoterapii lepszy będzie stabilizator, który mocniej ustabilizuje i odciąży staw. Z kolei dla osób aktywnie uprawiających sport bardziej odpowiedni będzie miękki stabilizator, który umożliwi kontynuowanie treningów.

2. Rozmiar ortezy, stabilizatora

Odpowiedni rozmiar ortezy lub stabilizatora jest bardzo ważny. Sprzęt nie może być zbyt luźny jak i nie może uciskać – tylko wtedy spełni swoją rolę. Orteza lub stabilizator powinny być dobrze dopasowany, ucisk może spowodować zaburzenie krążenia.

Orteza i stabilizator – o czym warto pamiętać?

• Nazywa (orteza/stabilizator) często jest używana jako synonim
• Orteza i stabilizator to sprzęt medyczny o podobnym przeznaczeniu
• W zależności od typu mogą wspomagać leczenie przy kontuzjach, ograniczać ból przy schorzeniach przewlekłych (zwyrodnienia stawów, przeciążenia) lub pełnić rolę profilaktyczną
• Stabilizatory i ortezy zapewniają przepływ krwi i limfy, hamują tym samym powstawanie obrzęków
• Orteza używana jest najczęściej do poważniejszych kontuzji, stabilizator do mniej inwazyjnych urazów
• Orteza najczęściej wykonana jest ze sztywniejszych materiałów niż stabilizator
• Zarówno przy wyborze ortezy jak i stabilizatora konieczna jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą

Skręcenia, zwichnięcia, złamania

Chcesz WIEDZIEĆ WIĘCEJ? Jeśli tak, to sprawdź nasze artykuły:

Skręcenie, zwichnięcie, złamanie – objawy i leczenie 

Złamałam nogę, czy czas rozpoczęcia fizjoterapii ma znaczenie? 

Uraz lub kontuzja stawu – gdzie leczyć w Krakowie?

Jeśli doznałeś kontuzji, masz skręcony lub przeciążony staw lub zapalenie ścięgien to warto umówić się z fizjoterapeutą. Mamy doświadczenie w leczeniu stawów po urazie.

AUTOR: Paweł Czarnocki