Staw kolanowy – jaka jest jego rola?
Staw kolanowy jest dużym stawem zawiasowo-obrotowym, który bywa mocno narażony na urazy. Budowa stawu umożliwia ruch wyprostu, zgięcia, a w pozycji zgięcia także ruchy obrotowe.
W stawie kolanowym są struktury odpowiedzialne za stabilizację, amortyzację oraz właściwy rozkład sił działających na powierzchnie stawowe. Za stabilizację czynną odpowiadają ścięgna mięśni, które poruszają kolanem i otaczają staw kolanowy. Natomiast za stabilizację bierną odpowiadają więzadła, powięź i torebka stawowa.
Więzadła stawu kolanowego można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne:
- więzadła wewnętrzne – krzyżowe przednie ACL i tylne PCL
- więzadła zewnętrzne – poboczne piszczelowe MCL, strzałkowe LCL, więzadło rzepki, więzadło poprzeczne i podkolanowe skośne
Za prawidłową pracę stawu kolanowego odpowiada między innymi więzadło krzyżowe tylne (PCL) i przednie (ACL). Więzadła te często ulegają uszkodzeniom.
Chcesz wiedzieć więcej o budowie stawu kolanowego?
Skręcenie stawu kolanowego i uszkodzenie więzadeł – co to właściwie jest?
Skręcenie, naderwanie, zerwanie więzadła w kolanie to bardzo częste kontuzje, z którymi przychodzą Pacjenci – stwierdza Paweł Czarnocki
Do uszkodzenia więzadła kolana może dojść nawet podczas banalnej czynności. W trakcie chodzenia po schodach, spaceru lub biegania może przydarzyć się poślizgnięcie i upadek, który najczęściej kończy się otarciem i siniakiem, jednak zdarza się, że jego skutkiem może być skręcenie kolana i uszkodzenie więzadeł. Urazu nie powinno się bagatelizować, gdyż ma on istotny wpływ na stabilność kolana. Podczas kontuzji stabilność ulega zachwianiu a skutkiem może być niestabilność kolana.
Niestabilność kolana w wyniku urazów więzadła kolana
O niestabilności kolana mówimy gdy pojawia się nadmierna ruchomość w kolanie, w porównaniu do stanu fizjologicznego.
Typy niestabilności kolana a zakres uszkodzeń
Rozróżniamy dwa typy niestabilności kolana w zależności od skali uszkodzeń:
- niestabilność prosta – uszkodzone zostało jedno więzadło
- niestabilność złożona – uszkodzone zostały przynajmniej dwa więzadła
Typy niestabilności kolana a czas rozpoznania
Możemy zdefiniować dwa typy niestabilności kolana w zależności od czasu rozpoznania:
- niestabilność ostra – rozpoznanie nastąpiło dość szybko tj. do miesiąca po urazie
- niestabilność przewlekła – nie było rozpoznania, więc po miesiącu niestabilność staje się przewlekła
Zdarza się, że z powodu dużego bólu trudno rozpoznać niestabilność kolana natychmiast po urazie.
Warto zaznaczyć, że niewłaściwe rozpoznanie lub brak diagnozy w przypadku uszkodzenia więzadeł może doprowadzić do przewlekłej niestabilności kolana, a następnie do dalszych uszkodzeń kolejnych struktur stawu kolanowego.
Niestabilne kolano – objawy
Objawów niestabilnego kolana jest wiele, najczęściej występuje:
- ból
- uczucie zaburzonej stabilności kolan
- blokowanie się części zakresu ruchu stawu
- nawykowe skręcanie kolana – kolano „ucieka” podczas aktywności sportowej, a nawet podczas spaceru po nierównym terenie. Pacjent odczuwa „przeskok” w kolanie i dość intensywny ból
Skręcenie, naderwanie, zerwanie więzadła w kolanie – stopnie urazu
Urazy więzadeł w kolanie dzielimy według kategorii, które odpowiadają stopniom:
- I stopień – rozciągnięcie więzadła. Przy tym urazie staw nie wykazuje niestabilności.
- II stopień – naderwanie więzadła. Przy tym uszkodzeniu staw wykazuje częściową niestabilność.
- III stopień – zerwanie więzadła. Przy tym stopniu urazu staw występuje niestabilność. To sytuacja gdy najczęściej doszło do uszkodzenia jednej lub więcej struktur kolana np. więzadła ACL i torebki stawowej.
Które więzadła w kolanie są najbardziej narażone na uraz?
W kolanie mamy 11 więzadeł. Z 11 więzadeł 4 są najbardziej podatne na urazy:
- więzadło krzyżowe przednie ACL
- więzadło krzyżowe tylne PCL
- więzadło poboczne strzałkowe LCL
- więzadło pobocze piszczelowe MCL
Uszkodzenia więzadła kolana – przyczyny
Sprawdź jakie są najczęstsze przyczyny uszkodzenia więzadła ACL, PCL, LCL, MCL.
Uszkodzenie więzadła kolana – objawy
Istnieje prawidłowość, że im większy stopień uszkodzenia więzadła, tym uraz może być bardziej bolesny. Powodem jest silne unerwienie czuciowe struktur więzadeł.
Najczęstsze objawy urazu więzadła kolana:
- silny ból, przy stopniu II i III ból uniemożliwia chodzenie
- „trzask” w kolanie podczas urazu
- zmniejszenie zakresu ruchomości stawu, szczególnie podczas wyprostu
- ból przy obciążaniu kolana
- uczucie niestabilności kolana, tzw. „uciekanie” kolana
- może pojawić się siniak na kolanie
- może wystąpić obrzęk (pojawia się do kilku godzin od urazu)
- wrażliwość na ucisk
Przy urazie jakim jest naciągnięcie lub naderwanie więzadeł często nie ma problemów z chodzeniem. Natomiast jeśli pojawi się problem z poruszaniem się – to warto udać się na SOR.
Uszkodzenie więzadła kolana ACL, PCL, MCL, LCL – kto jest narażony?
Urazy więzadła kolana a ogólna sprawność
Najważniejsze jest utrzymanie właściwego poziomu sprawności, gdyż przy dobrej kondycji ryzyko urazu kolana maleje. Istotne są również ćwiczenia polepszające zmysł równowagi.
Urazy więzadła kolana a aktywność fizyczna
Ryzyko uszkodzeń kolana wzrasta u osób:
- rozpoczynających treningi
- powracających do treningu po dłuższej przerwie – w sytuacji gdy osoba chce wrócić do aktywności bez wcześniejszego przygotowania organizmu do wysiłku – sprawdź jak to zrobić bezpiecznie
Urazy więzadła kolana a dyscyplina sportowa
Uszkodzenia więzadła ACL, PCL, MCL i LCL zdarzają się dość często u osób uprawiających wyczynowo lub rekreacyjnie takie dyscypliny sportowe jak jazda na nartach, rolkach, łyżwach, piłka nożna, koszykówka, rugby.
Uszkodzenie najczęściej wiąże się z przeprostem lub koślawieniem stawu, uraz wywołuje rotację w stawie kolanowym. Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) upośledza stabilność stawu kolanowego i prowadzi do degeneracji chrząstki, najczęściej uniemożliwia aktywność sportową.
Urazy więzadła kolana u osób z małą aktywnością fizyczną
W grupie ryzyka są także osoby, które mają małą aktywność fizyczną i wykonują pracę siedzącą. W tej sytuacji nawet przy nieznacznej aktywności może dojść do naderwania lub zerwania więzadła.
Urazy więzadła kolana a wiek Pacjenta
Wraz z upływem czasu, układ więzadłowy jest coraz mniej wytrzymały na obciążenie a stabilność więzadeł pogarsza się, dlatego potrzebna jest regularna aktywność aerobowa. Wiek spowalnia proces regeneracji ale brak aktywności praktycznie ją uniemożliwia.
Co warto zrobić w przypadku podejrzenia urazu więzadła ACL, PCL, MCL czy LCL?
Jak rozpoznać uszkodzenie więzadła? Jeśli po upadku czujesz ból w kolanie – sprawdź co warto zrobić.
Doraźnie warto schłodzić kolano i umówić się na konsultację ze specjalistą, który podczas wizyty sprawdzi do jakiego urazu doszło i czy problem jest izolowany tj. dotyczy jednego więzadła, czy też kilku.
Przy znacznym urazie konieczna jest natychmiastowa pomoc, dlatego należy udać się na SOR.
Uszkodzenie więzadła kolana – diagnoza
Fizjoterapeuta na pierwszej wizycie przeprowadzi wywiad i wykona testy funkcjonalne, testy ruchomości oraz analizę siły mięśniowej kolana.
Ważne jest aby w możliwie krótkim czasie wprowadzić odpowiednie leczenie, dlatego ważna jest precyzyjna diagnoza. Podczas badania specjalista musi wykluczyć inne uszkodzenia np. chrząstki stawowej, łąkotki czy też grup mięśniowych np. kulszowo-goleniowej, przywodzicieli, czworogłowych czy mięśni brzuchatych łydki.
Uszkodzenie więzadła kolana – badanie USG, Rezonans Magnetyczny
W diagnostyce uszkodzeń więzadła może pomóc USG lub MR (Rezonans Magnetyczny). Na RTG i tomografii komputerowej więzadła nie są wystarczająco dobrze widoczne. Badania należy przeprowadzić w odpowiednim czasie – warto wiedzieć, że obrzęk więzadła może negatywnie wpłynąć na precyzję badania.
Uszkodzenie więzadła kolana – leczenie i fizjoterapia w Krakowie
W przypadku uszkodzeń więzadła kolanowego mamy trzy możliwe formy leczenia:
- Fizjoterapia zachowawcza
- Fizjoterapia przedoperacyjna
- Fizjoterapia pooperacyjna – sprawdź na czym polega fizjoterapia:
- po rekonstrukcji więzadła ACL
- po rekonstrukcji więzadła LCL
- po rekonstrukcji więzadła MCL
- po rekonstrukcji więzadła PCL
Wybór sposobu leczenia zależy przede wszystkim od:
- typu uszkodzenia – naderwanie lub całkowite zerwanie
- oceny stabilności kolana, którą określa się na podstawie testów
- ewentualnych innych uszkodzeń kolana (łąkotki, chrząstki stawowej itd.)
W zależności od typu więzadła oraz stopnia uszkodzenia, fizjoterapeuta planuje proces leczenia.
1. Uszkodzenia więzadła kolana – fizjoterapia zachowawcza
Fizjoterapeuta przed przygotowaniem planu leczenia bierze pod uwagę stopień uszkodzenia stawu.
Przy naciągnięciu lub naderwaniu więzadła pobocznego piszczelowego lub strzałkowego należy odciążyć chorą kończynę za pomocą np. dwóch kul. Należy dużo odpoczywać, a kończyna powinna być uniesiona i zgięta w kolanie. Jednocześnie powinno się regularnie ćwiczyć sąsiednie stawy, a po zmniejszeniu obrzęku również uszkodzone kolano w odciążeniu. Czasowe ograniczenie aktywności fizycznej najczęściej wystarczy. Proces regeneracji chorych tkanek trwa około 1,5 miesiąca.
Jeśli zakres uszkodzenia jest znaczący to fizjoterapeuta wprowadza terapie etapowo.
Na początku głównym celem terapii jest redukcja bólu i obrzęku. Wykonywane ćwiczenia, w tym aktywizacja stopy ma spowodować wzmocnienie układu krążenia i zmniejszenie obrzęku.
Jeśli u Pacjenta nie ma dolegliwości bólowych to fizjoterapeuta wprowadza ćwiczenia stabilizacji. Ważne jest aby Pacjent nauczył się prawidłowo obciążać nogę przy zachowaniu osi, nie powodując przeprostu. Kolejny etap to ćwiczenia nastawione na wzmocnienie mięśni osłabionych w obszarze uda i podudzia.
Na początku działania nastawione są na poprawę stabilności stawu oraz kontrolę motoryczną, przy czym ważne jest aby zapewnić ochronę przed dalszym rozciąganiem uszkodzonego więzadła, dlatego rekomendowane jest noszenie ortezy.
Na kolejnym etapie trzeba odbudować siłę i wytrzymałość mięśni.
Bardzo ważny jest systematyczny trening stabilizacji – dzięki temu Pacjent zmniejszy ryzyko kolejnych urazów i zmian przeciążeniowych.
Kinezyterapia to narzędzie, za pomocą którego fizjoterapeuta wprowadza ćwiczenia, które mają pomóc w powrocie do aktywności fizycznej. Terapeuta kontroluje przebieg leczenia, w tym poprawność wykonywania ćwiczeń, gdyż nie wszystkie ćwiczenia korzystne na przykład przy uszkodzeniach więzadła krzyżowego są właściwe przy leczeniu innego więzadła.
Jakie są cele fizjoterapii zachowawczej po uszkodzeniu więzadła kolana?
Rolą fizjoterapii w leczeniu uszkodzeń więzadeł kolana jest zwiększenie szansy na wygojenie oraz wzmocnienie więzadła, aby zwiększyć jego ochronę w przyszłości.
Często przy urazach więzadła będzie konieczne skorzystanie z ortezy lub stabilizatora.
2. Uszkodzenia więzadła kolana – fizjoterapia przedoperacyjna
Kluczowym zadaniem jest szybki powrót do sprawności po operacji.
Ważne jest aby za pomocą fizjoterapii przedoperacyjnej Pacjent „wypracował” zakres ruchomości zbliżony do naturalnego – wtedy powrót do zdrowia będzie szybszy.
Zakres ruchomości to wyprost i zgięcie. Często po operacji uzyskanie właściwego wyprostu jest bardziej proste. Zdarza się, że powrót do pełnego zgięcia jest utrudniony z powodu blizny, zrostu lub przez obrzęk.
Oprócz ruchomości, ważnym czynnikiem jest siła mięśniowa i stabilność stawu.
Jeśli przed operacją Pacjent wypracuje odpowiednią siłę i wytrzymałość mięśni – to efekt po operacji będzie zdecydowanie łatwiejszy i trwalszy.
Kolejny element, na którym opiera się fizjoterapia przedoperacyjna to poprawa ogólnej sprawności.
Celem jest nie tylko wzmocnienie mięśni kończyn dolnych, ale również tułowia oraz kończyn górnych (ma to znaczenie podczas chodzenia o kulach).
Ostatnim elementem fizjoterapii przedoperacyjnej jest trening chodzenia o kulach. Fizjoterapeuta pokaże zarówno technikę, jak również poprowadzi ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenia warto zrealizować na gładkiej i równej nawierzchni, ale później również na nierównym podłożu oraz na przykład na stopniach schodów.
Jakie są cele fizjoterapii przedoperacyjnej przy uszkodzeniu więzadła kolana?
Celem jest praca nad zakresem ruchpomości. Im lepsza będzie sprawność przed operacją – tym szybszy będzie powrót do zdrowia po operacji.
3. Uszkodzenia więzadła kolana – fizjoterapia pooperacyjna
W przypadku zerwania więzadeł należy maksymalnie szybko rozpocząć fizjoterapię, aby powrót do zdrowia był możliwy.
Przy zerwaniu więzadeł pobocznych oraz gdy więzadło krzyżowe przednie lub tylnie uległo uszkodzeniu II stopnia, to często stan ten jest wskazaniem do artroskopii. Po zabiegu wprowadza się fizjoterapię pooperacyjną, której celem jest uzyskanie możliwie pełnego zakresu wyprostu i zgięcia stawu kolanowego.
Jakie są cele fizjoterapii pooperacyjnej po uszkodzeniu więzadła kolana?
Na początku terapii, za pomocą zabiegów fizjoterapeutycznych należy zmniejszyć stan zapalny, wysięk w stawie kolanowym oraz ból.
Na początku Pacjent wykonuje ćwiczenia w zamkniętym łańcuchu kinematycznym, dzięki czemu następuje stopniowe powiększanie ruchu zgięcia. Ćwiczenia (w większości bierne), nastawione są na zwiększenie ruchomości w stawie.
„Kiedy mogę zacząć obciążać kończynę?” – to jedno z częstych pytań jakie zadaje Pacjent po operacji rekonstrukcji więzadła – wspomina Paweł Czarnocki
Obecnie, już w pierwszym okresie po operacji, Pacjenta pionizuje się i uczy chodzić o kulach.
Na kolejnych etapach rekonwalescencji fizjoterapeuta kontynuuje zabiegi przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwbólowe.
Terapeuta systematycznie wprowadza ćwiczenia:
- mobilizujące rzepkę
- rozciągające mięśnie z pasma kulszowo-goleniowego oraz biodrowo-piszczelowego
- wzmacniające przywodziciele i odwodziciele stawu biodrowego oraz mięśnie pośladkowe
Celem jest uzyskanie pełnego wyprostu w operowanym stawie kolanowym. Ważnym elementem w procesie leczenia jest poprawa czucia głębokiego operowanej kończyny.
Na kolejnym etapie po rekonstrukcji więzadła, fizjoterapeuta wraz z Pacjentem pracuje nad odzyskaniem pełnej ruchomości w stawie oraz uzyskaniem prawidłowych wzorców chodu.
Terapeuta nadal kontroluje przebieg ćwiczeń, które wykonuje Pacjent, pilnuje aby błędy w wykonywaniu ćwiczeń nie spowodowały uszkodzenia więzadła, które na tym etapie nadal jest podatne na uszkodzenia. Pacjent wykonuje ćwiczenia czucia głębokiego o większym poziomie trudności oraz kontynuuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie kończyn dolnych oraz zwiększające ruchomość stawu kolanowego. Wszystkie te działania mają wpływ na stabilność kolana.
W leczeniu uszkodzenia więzadła kolana ważna jest również fizykoterapia, która pomaga zredukować stan zapalny, obrzęk i ból. Fizjoterapeuta dysponuje całym zestawem narzędzi, może zastosować np. laseroterapię biostymulacyjną i lampę Biotron, elektroterapię, krioterapię czy magnetoterapię.
Uszkodzenie więzadła kolana a stabilizator, orteza
Możliwe, że w procesie leczenia uszkodzeń więzadła przydatny będzie stabilizator lub orteza.
Stabilizator jest zalecany przy zerwaniu więzadła oraz gdy doszło do uszkodzenia I lub II stopnia wraz z urazem innych tkanek (często łąkotki).
Jak to działa? Nowoczesne ortezy mogą unieruchomić staw w określonym kącie wyprostu i zgięcia. Na kolejnych etapach leczenia można stopniowo zwiększać zakres ruchomości. Lekarz każdorazowo decyduje jak długo Pacjent powinien używać ortezę. Nie należy samodzielnie decydować czy i jak długo korzystać ze stabilizatora lub ortezy. Ryzyko błędnych decyzji może być duże – np. zbyt długie używanie stabilizatora może znacznie wydłużyć proces leczenia.
Uszkodzenie więzadła kolana a powrót do sportu
Czas powrotu do aktywności to najczęściej około 3-4 miesiące. Przy uszkodzeniach I i II stopnia czas rekonwalescencji może być krótszy.
Po uszkodzeniu więzadła kolana, do sportu można powrócić dopiero po treningu przygotowawczym i adaptacyjnym – stwierdza Paweł Czarnocki
Powrót do sportu po kontuzji – o czym warto pamiętać?
1. Powrót do sportu powinien być skonsultowany z lekarzem lub fizjoterapeutą
Terapeuta oceni siłę mięśniową, ruchomość oraz poziom równowagi. Przeprowadzi testy sprawności i wydolności. Ważne jest aby nie pominąć tego etapu, gdyż zbyt wczesny powrót do aktywności sportowej często powoduje kolejny uraz lub kontuzję.
2. Odbudowa siły mięśniowej
Odbudowa siły mięśniowej w uszkodzonej kończynie to proces. Nawet po wygojeniu warto stosować ćwiczenia zabezpieczające, które zalecił fizjoterapeuta.
Uszkodzenie więzadła kolana – profilaktyka
Po zakończeniu leczenia należy nadal kontynuować ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg.
Najbardziej kluczowe mięśnie to czworogłowy i dwugłowy, gdyż ich rolą jest stabilizacja stawu kolanowego. W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że sprawne mięśnie to mniejsze ryzyko urazów kolana.
Urazy więzadła w kolanie a uszkodzenia łąkotki
Oprócz uszkodzeń więzadła może dojść do urazów łąkotki, dlatego ważna jest trafna diagnoza, która pokaże zakres uszkodzeń.
Kontuzje więzadła w kolanie – konsekwencje braku leczenia
Przy urazach więzadeł ważne jest odpowiednie leczenie, które należy wprowadzić w możliwie krótkim czasie. Brak leczenia lub niewłaściwa diagnoza może spowodować nieodwracalnie zmiany degeneracyjne w okolicach kolana i sąsiednich obszarach.
Nieleczona kontuzja może doprowadzić do opóźnienia procesów gojenia oraz obniżyć szansę na powrót do pełni sprawności.
Warto pamiętać, że ograniczenia ruchomości stawowej, zarówno w obszarze kręgosłupa, biodra, kolana czy stopy wpływa na cały układ ruchu. Często problem z kolanem wpływa na biodro i odwrotnie. Dlatego dbanie o ogólną sprawność i kondycję jest ważne na każdym etapie życia – komentuje Paweł Czarnocki
Poznaj opinie naszych Pacjentów
Ja polecam fizjoterapeutę Pawła Czarnockiego z Fizjoterapii Panaceum. Bardzo skuteczny i sumienny fizjoterapeuta. Wyleczył „przenoszoną” kontuzję kolana. Poleciłem kilku kolegom, biegaczom – wszyscy zadowoleni. Pokazał mi zestaw ćwiczeń, które mogę ćwiczyć samodzielnie w domu. Ma też nagrane filmy instruktażowe, więc jak coś zapomnę to zawsze można odtworzyć – Janek
Bardzo kompetentny fizjoterapeuta. Miałam problem z kontuzją kolana. Przez ostatni rok leczyłam się w różnych gabinetach. Bez efektu. Pan Paweł zaproponował terapię, która okazała się skuteczna – Monika I.
Pan Paweł pomógł mi uniknąć operacji. Miałam przewlekłą kontuzję kolana. Jestem aktywna (biegam), więc nóg nie oszczędzałam:-) Bardzo fachowy, cierpliwy, uważny a przede wszystkim skuteczny! Do tego bardzo sympatyczny człowiek. Polecam – Pacjent
Pana Pawła poleciłam koledze z Katowic. Ja leczę się w gabinecie w Krakowie i wiem, że to dobry fachowca. Jako jedyny fizjoterapeuta wyleczył moją wieloletnią kontuzję kolana – Jadźka
Skręcenie, naderwanie, zerwanie więzadła w kolanie – gdzie leczyć w Krakowie?
Jeśli odczuwasz ból w stawie kolanowym to warto umówić się na KONSULTACJĘ Z FIZJOTERAPEUTĄ.
MAMY DOŚWIADCZENIE w leczeniu urazów z obrębie stawu kolanowego. Skręcenie, naderwanie, zerwanie więzadła w kolanie, kolano biegacza, kolano skoczka, chondromalacja rzepki czy uszkodzenia łąkotki to częste problemy, z którymi zgłaszają się Pacjenci.
